QGIS - COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

4 min readMar 12, 2021

Merhabalar :) Bugün sizlere yeni tanıştığım QGIS programından kısaca bahsedip yaptığım projeyi en sade şekliyle anlatmak istiyorum.

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ NEDİR ?

CBS yeryüzüne ait uydu görüntülerinin (coğrafi verilerin)toplanıp saklanabildiği ve bu veriler üzerinde analizlerin, etiketlerin yapılıp kullanıcıya sunulabildiği bir karar destek sistemidir.

Detaylı açıklama için buraya bakabilirsiniz.

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ NE İÇİN KULLANILIR ?

Yeryüzünün Haritalanması ( Yolların belirlenmesi, Tarihi ve turistik yerlerin konumlandırılması vs.)
Konumsal Sorgulama İşlemleri
Konumsal Veritabanı Üzerinden İşlemler (Deprem ihtimaline karşı riskli binaların özellikleri (bina yaşı, fay hattına uzaklığı…), coğrafi verilere ait tabloların ilişkilendirilmesi vb.)
Raster Analizler (Görüntünün pixel değerine göre alanın yüksekliği ile ilgili analizler, hidroloji ve jeoloji analizleri)

BU SİSTEMİ HANGİ ALANLARDA KULLANABİLİRİZ ?

Bir CBS günümüzde genellikle ulaştırma mühendisleri, harita mühendisleri ve şehir bölge planlama çalışanları tarafından kullanılsa da bence makine öğrenmesi alanında da yakın zamanda sık sık kullanılmaya başlanabilir.

CBS şu anda kullanım alanlarına örnek vererek sistemi zihnimizde daha somut hale getirelim;

Ulaşım ve Navigasyon Sistemleri
Şehir ve Bölge Planlama
Hidroloji
Arkeoloji
Askeri
Tarım
Jeoloji
Ormancılık

CBS VERİ TİPLERİ NELER ?

Coğrafi Bilgi Sistemlerinde iki farklı veri tipi bulunuyor.

1- Vektör Veri : Vektör veri nesne tabanlıdır, bu veri modelinde yeryüzü detayları nokta, çizgi ve poligon ile gösterilir. Vektör veri coğrafi nesnelerin kesin konumlarını en iyi şekilde gösterir.

Nokta Veri: Bir alandaki toprak tiplerinin, ağaç türlerinin etiketlenmesi, direk, yangın muslukları gibi özelliklerin tanımlanmasında kullanılır.
Çizgi Veri: Akarsu boyları, elektrik hatları ve yolların belirlenmesi gibi konularda kullanılabilir.
Alan Veri: Binaların ve parsellerin belirlenip etiketlenmesi için kullanılabilir.

2- Raster Veri : Görüntü tabanlı veridir, uydu görüntüleri, havadan fotoğraflar kullanılır bu görüntüler pixeller halinde bulunur ve işlenir.

Proje adımlarına geçmeden önce QGIS Programının indirme ve kurma Adımları için göz atabilirsiniz.

Adım Adım Gazi Üniversitesi Merkez Yerleşkesinin Haritalandırılmasına Geçelim

1- QGIS PROGRAMINI AÇALIM VE YENİ BİR PROJE OLUŞTURALIM

**NEW EMPYT PROJECT Kısmına çift tıklayarak ya da sol üst köşede PROJECT kısmından New Project diyerek yeni proje sayfamızı açıyoruz.**

2- PROJEDE BİR KONUM ÜZERİNDEN ÇALIŞMAK İÇİN BİR ALTLIĞA İHİTACIMIZ VAR.

Altlık için kare içerisinde gördüğünüz formatlardan uydu görüntüleri, koordinat verileri ya da veri tabanını kullanabilirsiniz. Ben projemde XYZ tiles kullanmayı tercih ettim. İsterseniz programla beraber gelen OpenStreetMap’ı kullanabilirsiniz ya da internetten XYZ Tiles aratıp program ile connection yapabilirsiniz.

3- PROJE ALANIMIZI BELİRLEYİP LAYERS EKLEYELİM.

Burada öncelikle Layers kavramından biraz bahsetmek istiyorum. Layers bizim görüntümüzün (projemizin) üzerindeki çalışma katmanlarımız. Veri bilimi kavramına göre değerlendirirsek aslında bizim elimize gelen klasik veri kümesindeki değişkenlerimiz burada layers kavramına karşılık geliyor diyebiliriz.

Yeni katman oluşturulurken öncelikle GeoPackage Layer’ dan katman tanımlaması yapıyoruz. Geometry type kısmında katmanımızın türünü seçiyoruz. Bizim katmanımız alandan oluşuyorsa MultiPoligon (örneğin bina belirleme), yolları belirlemek için line kullanabiliriz.

4- ÇALIŞMA ALANIMIZIN SINIRINI BELİRLEYELİM

Ben proje kapsamında saol altta Layers kısmında gördüğünüz gibi 5 katman kullandım. İlk katmanım ‘Line’ tipinde tanımlayarak üniversitenin sınırını çizerek başladım. Çizim işlemine başlamak için önce Toggle Editing (kalem) simgesine tıklıyoruz daha sonra yanındaki ikinci simgeye tıklayarak ekranda çizim işlemine başlıyoruz. Çizimimiz bittiğinde sağ tıklayarak bu katman için tanımladığımız özellikler varsa bunların tanımlamasını yapıyoruz.

Daha sonra alan (bina) tanımlasına geçebiliriz. Burada katmanları istediğiniz sıralama ile tanımlayabilirsiniz.

NOT: Tüm layers tanımlandıktan sonra tüm işlemlerin düzgün şekilde görünmesi için yukarıdan aşağıya doğru layer sırası şöyle olmalı:
Nokta Layer
Çizgi Layer
Alan Layer
Raster (Kullandığımız altlık)

Katmanlarda etiketleme yapıldıktan sonra tüm alanların renkleri default olarak aynı olur. Eğer kategorilere göre farklı renkler tercih ediyorsak katman üzerinde sağ tıklayıp Properties kısmında value’da tanımladığımız farklı değişkenlere göre Classify diyerek farklı renklere çevirebiliriz.

5- TÜM KATMAN ETİKETLERİNİ YAPALIM

**Haritanın düzgün görünmesi için Layer katmanının sırasına dikkat edelim!**

5- PROJEMİZİ BİTİRDİKTEN SONRA NASIL DÜZENLEYİP ÇIKTI ALABİLİRİZ?

**Üstte View’in altındaki New Print Layout’a tıklatıp Layers’a bir isim veriyoruz ve OK diyoruz.**

Önümüze boş bir A4 kağıdı şablonu geliyor tercihe göre kağıt düzenini yatay ve düşey olarak değiştirebiliriz. Açık olan pencerelerden de takip edebileceğiniz şekilde proje layer’ına hangi ismi verdiysek onu seçiyoruz.

**Sol tarafta bulunan toolbar kısmında Add Map seçeneğine tıklatıp boş şablon üzerinde konum belirleyerek oluşturduğumuz layer ekrana geliyor.**

Harita üzerinde gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra Add Legend a basarak proje üzerinde tanımladığımız katman özelliklerini ekrana getirebiliyoruz. Sağ tarafta bulunan pencereyi biraz inceleyerek legend penceresi üzerinde çeşitli ayarlamalar yapabiliriz.

Daha sonra ise yine sol köşede dikey halde bulunan toolbar’dan haritaya Ölçek, Text (başlık ve açıklama için), Pusula (kuzey yönü) gibi özellikler ekleyebilirsiniz.

CBS ile yeni tanışan birisi olarak eğitim sonunda gerçekleştirdiğim projemi ve yeni öğrendiğim kavramları sizlerle paylaşmak ve kendime online notebook oluşturmak istedim.

QGIS Programından ve yapılabilecek projelerden bahsederek beni yeni bir alana yönlendiren tez danışmanım Mehmet Akif Bakır hocama ve Hakan Demirbüken’e teşekkürler.

Diğer Yazılarımı Okumak İsterseniz;